Hiperglisemi nedir ve kan şekeri değerleri nasıl olmalıdır?

Hiperglisemi, kan şekerinin normal değerlerin üzerinde yüksek olması durumudur. Yunanca "hyper" (yüksek), "glykys" (tatlı) ve "haima" (kan) kelimelerinden türemiştir. Genellikle diyabet (şeker hastalığı) ile ilişkilendirilir, ancak diyabeti olmayan kişilerde de çeşitli nedenlerle ortaya çıkabilir. Hiperglisemi, vücudun yeterli insülin üretememesi veya insülini etkili bir şekilde kullanamaması sonucu gelişir. İnsülin, kan şekerini hücrelere taşıyarak enerjiye dönüştüren bir hormondur. Bu süreç bozulduğunda, şeker kanda birikir ve yüksek seviyelere ulaşır. Hiperglisemi, akut (kısa süreli) veya kronik (uzun süreli) olabilir ve kontrol altına alınmazsa ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.

Hiperglisemi belirtileri genellikle yavaş yavaş ortaya çıkar ve şunları içerebilir:

• Sık idrara çıkma
• Aşırı susama ve ağız kuruluğu
• Yorgunluk ve halsizlik
• Bulanık görme
• Baş ağrısı
• Konsantrasyon güçlüğü

Uzun süreli hiperglisemi, diyabetik ketoasidoz (tip 1 diyabette) veya hiperosmolar hiperglisemik durum (tip 2 diyabette) gibi acil durumlara neden olabilir. Ayrıca, kalp-damar hastalıkları, böbrek hasarı (nefropati), sinir hasarı (nöropati) ve göz problemleri (retinopati) gibi komplikasyon riskini artırır.

Kan şekeri değerleri, bireyin diyabet durumuna, yaşına, ölçüm zamanına ve genel sağlık durumuna bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Aşağıda genel kabul görmüş referans aralıkları verilmiştir:

Genellikle yemekten 2 saat sonra ölçülür.

• Normal: 140 mg/dL (7.8 mmol/L) altı
• Prediyabet: 140-199 mg/dL (7.8-11.0 mmol/L)
• Diyabet: 200 mg/dL (11.1 mmol/L) ve üzeri

75 gram glukoz içirildikten 2 saat sonra ölçülür.

• Normal: 140 mg/dL (7.8 mmol/L) altı
• Prediyabet: 140-199 mg/dL (7.8-11.0 mmol/L)
• Diyabet: 200 mg/dL (11.1 mmol/L) ve üzeri

Son 2-3 aylık ortalama kan şekeri seviyesini gösterir.

• Normal: %5.7 altı
• Prediyabet: %5.7-%6.4
• Diyabet: %6.5 ve üzeri

Hiperglisemiyi önlemek ve yönetmek için aşağıdaki adımlar önerilir:

• Düzenli kan şekeri takibi yapın.
• Dengeli bir diyet uygulayın; işlenmiş gıdalar, şekerli içecekler ve basit karbonhidratlardan kaçının.
• Düzenli fiziksel aktivite yapın (örneğin, yürüyüş, yüzme).
• İlaç veya insülin tedavisini doktorunuzun önerdiği şekilde kullanın.
• Stresi yönetmeye çalışın, çünkü stres kan şekerini yükseltebilir.
• Yeterli uyku alın ve sağlıklı bir kiloyu koruyun.

Hiperglisemi şüpheniz varsa veya kan şekeri değerleriniz yüksekse, mutlaka bir sağlık uzmanına danışın. Erken teşhis ve uygun tedavi, komplikasyonları önlemede hayati öneme sahiptir.