Açlık kan şekeri, geceleri 8-10 saatlik açlık sonrasında kandaki glikoz miktarıdır. Glikoz vücudun enerji kaynağı olarak kullandığı basit bir şekerdir. Alınan karbonhidratlar glikoza parçalanarak, ince bağırsaklar tarafından emilerek kan dolaşımına girer. Vücutta hücreler enerji ihtiyaçlarını glikozla karşılar. Beyin ve sinir sistemindeki hücreler ise enerji için glikoza ihtiyaç duydukları gibi, kanda glikoz konsantrasyonunu belirli bir düzeyin üzerinde olmasına ihtiyaç duyarlar.
Glikozun kullanımı ise pankreastaki beta hücreleri tarafından üretilen insülin hormonuna bağlıdır. İnsülin glikozu hücrelere taşıyarak, vücudu fazla enerjiyi glikojene ya da yağ hücrelerinin içine trigliserit olarak depolamaya yönlendirici çalışma yapar. Vücutta glikoz ve insülin her zaman denge içinde olmalıdır. Yemek sonrasında kan şekeri düzeyi yükselmekte ve bunun düşürülmesi için insülin salgılaması olmaktadır. İnsülinin miktarı yenilen besinlerle orantılı olmalıdır. Kan şekerinin fazla miktarda düşmesi halinde, pankreastan glukagon hormonu salgılanarak, karaciğere bu oranın düşürülmesini söyler. Bu bildirimler düzgün çalıştığı zaman, kandaki şeker oranı normal düzeylerde kalır. Bu dengenin bozulması halinde, kan şekeri düzeyleri yükselmekte, insülin salgısı artmakta ve vücut dengeyi sağlamak için idrarla birlikte glikoz atmaya çalışır. Bu yüzden kişilerde sağlıklı kan şekeri değerinin belirlenmesi için açlık kan şekeri testi yapılmalıdır.
Açlık kan şekeri nasıl ölçülür?
Yapılacak tarama kan testinden önce en az 8 saat süreyle aç kalınması gerekir.
Bu süre içinde sadece su içebilirsiniz. Şeker hastalığı tanısı konan kişilerde sıkça açken ve yemeklerden sonra tokken test uygulanır. Glikoz tolerans testinin kan numunesi için, öncelikle aç kalmanız ve gereken miktarda glikoz içeren sıvıyı içmeniz gerekir. Hastadan bu şekilde kan numuneleri alınır. Numuneler toplandığında, kandaki şeker oranının ölçülmesi için kan şekeri testi yapılır. Bu testle hiperglisemi, hipoglisemi tespiti yapılabilir, şeker hastalığı tanısı konabilir. Diyabet teşhisinin konulması için, hastalara açlık kan şekeri testi ya da OGTT yapılmalıdır. Teşhisin doğrulanması için, test farklı zamanlarda ve günde iki defa yapılmalıdır.
Açlık kan şekeri testi ne zaman yapılmalıdır?
Yapılan fiziki muayene içinde kan şekeri değerinin yüksek ya da düşük olduğuyla ilgili belirtiler olduğunda, gebelik döneminde ve diyabetik hastalarda gün içinde kan şekeri düzeylerini ölçmek için yapılmalıdır. Bunun için herhangi bir kol damarından alınacak kan numunesi alınmalıdır. Bu test yapılırken, 8 saatlik açlık gereklidir.
Açlık kan şekeri test sonuçları ne anlama gelir?
Test sonucunda yüksek çıkan değerler genellikle şeker hastalığına işaret eder. Fakat bazı hastalıklarda kan şekeri düzeylerinde yükselmeye neden olabilir. Test sonucunda çıkan değerler;
- 70-99 mg/dl (3,9 - 5,5 mmol/L) arasındaki değerler normal kan şekerini
- 100-125 mg/dl (5,6 - 6,9 mmol/L) arasındaki değerler anormal kan şekerini yani pre diyabet
- Birden fazla yapılan ölçümde 126 mg/dl üzerindeki değerler ise diyabet hastalığına işaret eder.
Açlık kan şekeri testindeki normal değerler
- Kord: 45-96 mg/dl
- Prematüre: 20-60 mg/dl
- 0-7 gün arası 40-60 mg/dl
- 7 günle 1 ay arası 40-80 mg/dl
- 2 ayla 15 yaş arası 60-100 mg/dl
- 16 yaş ve 60 yaş arası 70-110 mg/dl
- 60 yaş üzeri 70-110 mg/dl
Açlık kan şekeri değerleri karbonhidrat metabolizmasının değerlendirilmesi amacıyla kullanılır. Bu değerlerin yüksek çıkması halinde, kişilerin diyabet riski açısından araştırılması gerekir.
